کلیة اصول الدین

کلیة اصول الدین

اطلاعات کلی
نام‌های دیگر	دانشکده اصول الدین بغداد
تأسیس	۱۳۴۳ هجری شمسی (۱۳۸۴ق)
بنیانگذار	سید مرتضی عسکری
نوع فعالیت	آموزش دانشجویان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری
اهداف	تربیت دانش‌پژوه برای تبلیغ تشیع در کشورهای مختلف
مکان	بغداد
سایر

کلیة اصول الدین (به‌فارسی: دانشکده اصول دین) مرکزی حوزوی که به‌منظور جذب طلبه و دانش‌پژوه از کشورهای مختلف برای آموزش معارف شیعه به روش جدید و اعزام آنها به وطن خود برای تبلیغ تشیع در بغداد تأسیس شد.

این مرکز توسط سید مرتضی عسکری تأسیس و از حمایت سید محسن حکیم برخوردار بود. دانشکده اصول‌الدین با دریافت مجوز از دانشگاه بغداد برای دانش‌آموختگان خود مدرک علمی صادر می‌کرد. با روی کار آمدن حزب بعث در عراق، این دانشکده منحل گردید و مدتی پس از سرنگونی دولت صدام حسین، در سال ۱۳۹۰ش بازگشایی شد و علاوه بر علوم دینی، رشته‌های پزشکی و حقوقی به برنامه آموزشی آن اضافه گردید.

معرفی

کلیة اصول الدین یا دانشکده اصول دین در بغداد تحت حمایت سید محسن حکیم، از مراجع تقلید شیعه و توسط سید مرتضی عسکری و همراهی سید مهدی حکیم در سال ۱۳۸۳ هجری قمری تأسیس شد.

این دانشکده از جمله اقدامات جماعت العلماء عراق بود که تحت رهبری سید محسن حکیم و ریاست مرتضی ‌آلیاسین‌ با هدف مقابله با کمونیسم به فعالیت‌های آموزشی، رفاهی و خیریه مشغول بود و بعد از حدود پنج سال فعالیت، در سال ۱۳۴۷ شمسی توسط حزب بعث منحل شد.

سید مرتضی عسکری که تحت‌تعقیب قرار بود به ایران مهاجرت کرد و در سال ۱۳۷۵ش دانشکده اصول دین را در قم راه‌اندازی نمود. در سال ۱۳۹۰ شمسی و مدتی پس از فروپاشی رژیم صدام، دانشکده در بغداد بازگشایی و رشته‌های جدیدی به آن اضافه گردید.

تأسیس

سید مرتضی عسکری انگیزه ایجاد کلیة اصول الدین را جذب دانش‌پژوه از کشورهای مختلف بیان کرده است تا پس از آموزش و دریافت مدرک علمی، برای تبلیغ تشیع به کشور خود مراجعت نمایند. وی معتقد بود تبلیغ دین در کشورهای مختلف دنیا برای روحانیان به‌خاطر اختلاف زبان و فرهنگ کاری بسیار طاقت‌فرسا و ناشدنی است. مجوز دانشکده از ریاست وقت دانشگاه بغداد دریافت شد و فعالیت خود را در دو رشته آغاز کرد. در سال اول آغاز به کار دانشکده، چهل نفر به‌طور رایگان پذیرش شدند.

پیش از آن، سید مرتضی عسکری در سال ۱۳۶۳ق در کاظمین اقدام به تأسیس دانشکده کرده بود، اما اقدام وی با مخالفت متنفذان شهر متوقف گردیده بود.

ویژگی‌ها

دروس دانشکده در ابتدای کار عبارت بود از صرف و نحو، بلاغت، تاریخ و نقد تاریخ، تاریخ ادبیات، تفسیر، فقه و اصول، فلسفه و منطق. بسیاری از کتاب‌های درسی دانشکده توسط سید مرتضی عسکری و یا همفکران وی تألیف می‌شد.

توجه زیاد به تاریخ اسلام، شعوبیه، تاریخ حدیث و رجال، تدریس فلسفه جدید توسط اساتید دانشگاهی و اجباری بودن ارائه پایان‌نامه برای اخذ مدرک لیسانس از جمله ویژگی‌های دانشکده محسوب می‌شود. طبق برنامه دانشکده، دانش‌پژوهان برای تبلیغ تشیع به مجالس دینی و هیئات مذهبی عراق اعزام می‌شدند.

دانشکده بعد از بازگشایی در سال ۱۴۳۲ق (۱۳۹۰ش) تبدیل به دانشکده جامع شده و رشته‌های دندان‌پزشکی، داروسازی، حقوق، رسانه، علوم عربی و مطالعات اسلامی در آن تدریس می‌شود و صبغه حوزوی ندارد.

اساتید

اساتید دانشکده از میان دانش‌آموختگان حوزه و دانشگاه انتخاب می‌شد. برخی از این اساتید افراد زیر بودند:

• سید محمدباقر حکیم
• سید عبدالهادی حکیم
• سید محمدمهدی حکیم: وی دروس اقتصاد اسلامی تدریس می‌کرد.
• محمدمهدی آصفی؛ او مدرس تفسیر بود.
• شیخ علی صغیر؛ وی فقه تدریس می‌کرد.
• عبدالله فیاض که مدرس تاریخ بود. و مدتی مدیریت دانشکده را بر عهده داشت.
• حسین‌علی محفوظ؛ وی حدیث و درایه تدریس می‌کرد.
• داوود عطار، مولف تفسیر سورة النساء که در دانشکده تدریس نمود و چاپ گردید.
• علی بن حسین خاقانی مشهور به علامه صغیر؛
• سید مصطفی جمال الدین مولف الایقاع فی الشعر العربی، من البیت الی التفعیلة؛

انتشارات

دانشکده کتاب‌های متعددی چاپ کرده است. از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خمسون و مائة صحابی مختلق تالیف سید مرتضی عسکری چاپ شده در سال ۱۳۸۹ق؛
• علوم القرآن؛ توسط سید محمدباقر حکیم و سید محمدباقر صدر که برای تدریس در دانشکده تالیف شده است.
• المعالم الجدیدة تالیف سید محمدباقر صدر برای تدریس در دانشکده؛

فصل‌نامه رسالة الاسلام نیز نشریه دانشکده بوده است.

دانش‌آموختگان

برخی از دانش‌آموختگان این دانشکده عبارتند از:

• نوری مالکی از نخست وزیران عراق؛
• خُضَیر عباس وزیر آموزش‌ و پرورش عراق؛
• محمد شمّری رئیس دانشکده ادبیات دانشگاه مستنصریه؛
• محمدعلی آذرشب؛ پژوهشگر زبان و ادبیات عربی، نویسنده و عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
• عبدالرسول عبایی؛استاد دانشکده علوم قرآن و حدیث و پژوهشگر قرآن
• محمدجعفر شمس الدین عاملی از علمای لبنان؛

پانویس

منابع

• امین، حسن، مستدرکات أعیان الشیعة، بیروت،‌دار التعارف للمطبوعات، چ۱، ۱۴۰۸ق.
• امینی، محمد هادی، معجم المطبوعات النجفیة، نجف اشرف، مطبعة الآداب، چ۱، ۱۳۵۸ق.
• «تمدن و تقریب: گفتگو با محمدعلی آذرشب»، تهیه و تنظیم مهدی پروین‌زاد، در مجله کیهان فرهنگی، ش۲۵۰، مرداد ۱۳۸۶ش.
• حکیم، حسن عیسی، المفصل فی تاریخ النجف الأشرف، قم، المکتبة الحیدریة، چ۱، ۱۴۲۷ق.
• حکیم، سید محمدسعید، المرجعیة الدینیة و قضایا اخری، بی‌جا،‌دار الهلال، چ۵، ۱۴۳۱ق.
• سلیمانی آشتیانی، مهدی، «مدافع بیدار»، در مجله حضور، ۱۳۸۷ش، ش۶۴.
• شهیدی، روح الله، «معرفی کتاب علوم القرآن شهید آیت الله سید محمدباقر حکیم(ره)»، در نشریه آینه پژوهش، ش۹۷، ۱۳۸۵ش.
• عبدالحمید، صائب، معجم مورخی الشیعة: الإمامیة - الزیدیة -الإسماعیلیة، قم، مؤسسة دائرة معارف الفقه الاسلامی، چ۱، ۱۴۲۴ق.
• عبیدی، عباس، جماعت العلماء فی النجف الاشرف، در دانشنامه جهان اسلام، ج۱۰، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش.
• «گفتگو با آیت‌الله سید مرتضی عسکری»، به‌کوشش محمدهادی خالقی، در مجله علوم حدیث، ش۲۰، تابستان ۱۳۸۰ش.